MALULEN EMEKLİLİK NEDİR? ŞARTLARI

MALULEN EMEKLİLİK NEDİR? ŞARTLARI

Malulen emeklilik, sigortalı bir çalışanın çalışma gücünü kaybetmesi durumunda, belirli şartlar doğrultusunda emekli olabilmesini sağlayan sosyal güvenlik hakkıdır.

Bu sosyal güvenlik hakkı, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. Bu emeklilik türü, kişilerin sağlık sorunları sebebiyle iş gücünü sürdürememesi durumunda devreye girer. Malulen emeklilik, hem meslek hastalıkları hem de iş kazaları gibi durumlarda çalışanların mağduriyetini önlemeyi amaçlar.
Maluliyet durumunun tespiti ise yetkili sağlık kurumları tarafından yapılan raporlarla belirlenir. Malulen emeklilik süreci, başvurudan malullük raporunun alınmasına, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun değerlendirmesine ve emeklilik maaşının bağlanmasına kadar belirli aşamalardan oluşan bir süreçtir. Bu yazıda, malulen emeklilik şartları, başvuru süreci, dikkat edilmesi gereken noktaları ve sıkça sorulan soruları detaylı şekilde ele aldık. Keyifli okumalar dileriz.

MALULEN EMEKLİLİK NEDİR?

Malulen emeklilik, sigortalı bir çalışanın, iş gücünü kalıcı olarak kaybetmesi durumunda, belirli şartlar doğrultusunda emekli olabilmesini sağlayan bir sosyal güvenlik hakkıdır. Bu emeklilik türü, çalışanların çalışma hayatlarını sağlık sorunları sebebiyle sürdürememeleri durumunda, yaşamlarını gerekli maddi güvenceyle devam ettirmelerini amaçlar.

Malulen emeklilik hakkı, hem iş kazaları (İş kazası sayılan haller için bağlantıdaki yazımızı okuyabilirsiniz.) ve meslek hastalıkları sonucu oluşan kalıcı sağlık problemleri hem de sonradan gelişen hastalıklar nedeniyle iş gücünün kaybedilmesi durumunda da geçerlidir.

MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI

Malulen emeklilikten yararlanabilmek için Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen bazı temel şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Sigortalılık Süresi: Malulen emeklilik hakkı elde edebilmek için kişinin en az 10 yıl sigortalı olması gerekmektedir. Bu süre, sigortalı olarak çalışılmaya başlanan tarihten itibaren hesaplanır.

• Prim Gün Sayısı: Malulen emeklilik için en az 1800 gün prim ödemesi şartı aranır. Kişi sürekli bakıma muhtaç durumda ise bu durumda prim günü şartı 1800 gün yerine en az 5 yıl sigortalılık süresi ile değerlendirilebilir.

• Sağlık Durumu (Maluliyet Oranı): Çalışanın en az %60 oranında iş gücü kaybı yaşadığının, SGK tarafından yetkilendirilen hastanelerden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gereklidir.

• Çalışma Yetisinin Sonradan Kaybedilmesi: Malulen emeklilik için sigortalının, işe başladıktan sonra sağlık sorunları nedeniyle malul duruma düşmesi gerekir. Doğuştan gelen hastalıklar veya işe başlamadan önce var olan rahatsızlıklar malulen emeklilik kapsamında değerlendirilmez.

• SGK’ya Başvuru: Malulen emeklilik hakkından yararlanabilmek için SGK’ya yazılı başvuru yapılması gereklidir. Başvuru sırasında sağlık raporu ve diğer gerekli belgeler sunulmalıdır.

• Çalışma Hayatına Devam Etmeme: Malulen emekli olan bir kişi, emekli maaşı almaya başladıktan sonra çalışma hayatına devam ederse maaşı kesilir.

Bu şartların tamamı sağlanması ve devamında SGK’nın onayıyla kişi malulen emekli olmaya hak kazanır ve emekli maaşı almaya başlar.

MALULEN EMEKLİ OLMAK İÇİN ORANLAR

Malulen emeklilik için en önemli hususlardan biri, sigortalının iş gücü kaybı oranıdır. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen bu oranlar, sağlık kurulu raporlarına dayanarak belirlenir.

• En Az %60 İş Gücü Kaybı:

Malulen emeklilik hakkı kazanabilmek için, kişinin en az %60 oranında iş gücünü kaybetmiş olması gerekir. Bu kayıp, yetkili hastanelerin sağlık kurulları tarafından verilen raporlarla tespit edilir. Rapor, SGK Sağlık Kurulu tarafından değerlendirilip onaylanır. İş gücü kaybı oranı belirlenirken, kişinin fiziksel veya zihinsel olarak çalışma gücünü ne kadar kaybettiği dikkate alınır.

Maluliyet, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşmuşsa, iş gücü kaybı oranı daha düşük olsa bile (örneğin %10 gibi) sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilir. Ancak malulen emeklilik için %60 oranı aranır.

SGK, malulen emekli olan kişileri belirli aralıklarla kontrol muayenesine çağırabilir. Yapılan muayenede iş gücü kaybı oranının %60’ın altına düştüğü belirlenirse, malulen emeklilik hakkı sona erebilir. Malulen emeklilik için temel şart, %60 ve üzeri iş gücü kaybının sağlık kurulu raporuyla belgelenmesi ve SGK tarafından onaylanmasıdır.

MALULEN EMEKLİLİK İÇİN GEREKLİ PRİM GÜN SAYISI

Malulen emeklilik hakkından yararlanabilmek için, sigortalıların belirli prim gün şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen şartlara göre, sigortalının en az 1800 gün prim ödemesi yapmış olması temel şartlardan biridir. Bu primlerin, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarını kapsayan uzun vadeli sigorta kollarına yatırılmış olması ve eksiksiz şekilde ödenmiş olması zorunludur.

Ancak, sigortalı kişinin başkasının sürekli bakımına muhtaç olması durumunda, prim gün şartı daha esnek uygulanır. Bu durumda, en az 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödemesi malulen emeklilik için yeterli kabul edilir. Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu malulen emeklilik başvurusu yapılacaksa, prim gün sayısı aranmaksızın yalnızca iş gücü kaybı oranı dikkate alınır. Fakat burada önemli olan, iş kazasının sigortalı olarak çalışıldığı dönemde gerçekleşmiş olmasıdır.

Başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, prim borcunun bulunmamasıdır. Malulen emeklilik başvurusu yapmadan önce, varsa tüm prim borçlarının kapatılması gerekmektedir. Aksi halde, başvuru işlemleri kabul edilmez. Bu nedenle, malulen emeklilik sürecinin sorunsuz ilerleyebilmesi için prim ödemelerinin eksiksiz olması büyük önem taşır.

MALULEN EMEKLİLİK İÇİN HİZMET SÜRESİ KAÇ YILDIR?

Malulen emeklilik için gerekli hizmet süresi, sigortalının en az 10 yıl sigortalılık süresine sahip olmasıdır. Bu süre, kişinin sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten itibaren hesaplanır. Sigortalının başkasının sürekli bakımına muhtaç olması durumunda, hizmet süresi şartı daha esnek hale gelir. Bu durumda, en az 5 yıl sigortalılık süresi yeterli kabul edilir. İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle malulen emeklilik başvurusu yapılacaksa, hizmet süresi şartı aranmaksızın, yalnızca maluliyet oranı dikkate alınır.

HANGİ HASTALIKLAR MALULEN EMEKLİLİK KAPSAMINA GİRER?

Malulen emeklilik kapsamına giren hastalıklar, kişinin çalışma gücünü en az %60 oranında kaybetmesine neden olan sağlık sorunlarıdır. Bu hastalıklar, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yetkilendirilen sağlık kurulları tarafından belirlenir ve raporlanır. İşte malulen emeklilik kapsamına giren başlıca hastalıklar:

• Kanser Türleri: İleri evre kanserler, tedaviye rağmen iş gücünü büyük oranda kaybettiren durumlar.

• Kalp ve Damar Hastalıkları: İleri düzey kalp yetmezliği, kalp kapak hastalıkları veya ciddi kalp damar rahatsızlıkları.

• Sinir Sistemi Hastalıkları: Multiple Skleroz (MS), Parkinson, Epilepsi, felç gibi kalıcı sinir sistemi rahatsızlıkları.

• Ruhsal Hastalıklar: Şizofreni, bipolar bozukluk, ileri derece depresyon gibi ağır psikiyatrik hastalıklar.

• Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları: Kas erimesi, ileri düzey romatizmal hastalıklar veya uzuv kayıpları.

• Solunum Sistemi Hastalıkları: İleri düzey KOAH, astım veya akciğer yetmezliği gibi ciddi solunum sorunları.

• Böbrek Hastalıkları: Kronik böbrek yetmezliği ve organ nakli gerektiren durumlar.

• Görme ve İşitme Kaybı: Kalıcı ve ciddi görme veya işitme kaybı yaşayanlar.

Her hastalık durumu kişiye göre değerlendirilir. SGK’nın yetkili sağlık kurulu, hastalığın çalışma gücüne etkisini inceleyerek malulen emeklilik kararını verir.